ظروفی که در زمان های قدیم برای پخت و پز استقاده می کردند بیشتر مسی، رویی، گلی و سرامیکی بود. اما امروزه به ترتیب ظروف چدن، تفلون و استیل بیشترین کاربرد را در آشپزی دارند. بعد از چدن، قابلمه های تفلون دارای استاندارد، مناسب‌ترین ظروف برای پخت غذا هستند. این ظروف از محبوبترین و پرفروش ترین ظروف پخت و پز بوده و در انواع مدلها با رنگهای متنوع تولید شده و در بازار موجود است.
مشکلی که در مورد ظروف تفلون وجود دارد این است که پوشش آن خراشیده یا ساییده شده و کنده می‌شود. اما سازمان غذا و دارو تأیید کرده که این ذرات بدون تغییر و به راحتی از بدن عبور دفع می‌شود و خطری برای سلامت ندارد. برای اینکه با ظروف تفلون و معایب و مزایای آن بیشتر آشنا شوید، بایستی ادر ابتدا طلاعاتی از این ظروف داشته باشید که در ادامه به آن می پردازیم.
تعریف تفلون
تفلون نام یکی از باسابقه‌ترین محصولات شرکت Du Pont سازنده ظروف نچسب است. اما امروزه از این کلمه برای همه ظروف نچسب استفاده می کنند. در سال 1938 میلادی توسط شیمیدانی به‌نام پلانک در شرکت آمریکایی Du Pont و بصورت کاملا تصادفی، ماده‌ای پلیمری به‌نام «پلی‌تترافلوئورواتیلن » که به اختصار PTFE گفته می شود را کشف کرد و نام تجاری تفلون را نامگذاری کرد.
در حقیقت تفلون یکی از انواع مواد پلیمری است که رویه فلز را می پوشاند و مانع از چسبیدن مواد غذایی به ظرف در حین پخت و پز می شود. در واقع مهم‌ترین ماده اصلی نچسب در ظروف تفلون، همان ترکیب پلی‌تترافلوئورواتیلن به رنگ تیره رنگ می باشد که روی فلزاتی مانند آلومینیوم، آلومینیوم فشرده یا فولاد ضدزنگ روکش می شود. از خصوصیات این ماده می توان به مقاومت حرارتی، ضریب اصطکاک کم و عایق الکتریسیته آن اشاره کرد.
پلی‌تترافلوئورواتیلن به خودی خود هیچ خطری برای سلامت ما ندارد مگر آن که یکی از موارد زیر پیش بیاید.
ضررهای احتمالی پلی‌تترافلوئورواتیلن
1- بالا رفتن دمای ظروف تفلون
طبق تحقیقات انجام شده بر روی ظروف تفلون مشخص شده است که دمای این ظروف اگر از حد مشخصی ( یعنی بالاتر از ٣۵٠ درجه سانتیگراد) بالاتر رود، یک سری واکنش های شیمیایی غیر قابل کنترل اتفاق می افتد که باعث ایجاد برخی سموم و گازهای خطرناک می شود که برای پرندگان کشنده بود و در طولانی مدت برای سلامتی انسان مشکلاتی از جمله ابتلا به سرطان و مشکلات تنفسی را به وجود می آورد.
در واقع این حرارات بالا زمانی اتفاق می افتد که یک ماهیتابه خالی روی شعله گذاشته شود. در این حالت بر اثر حرارت، دودی از ماهیتابه آزاد می شود که حاصل سوختن لایه نچسب است که سمی و خطرناک است.
2- جدا شدن لایه نچسب و وارد شدن آن به بدن انسان
از بدترین و خطرناک ترین ویژگی این ظروف، جدا شدن لایه نچسب آن از کف ظروف و مخلوط شدن آن با غذای در حال پخت و وارد شدن آن به بدن انسان است. این مواد وقتی به بدن انسان وارد می شوند، خطر ابتلا به انواع سرطان از جمله سرطان سینه، سرطان پروستات و سرطان کبد به شدت افزایش می دهند و حتی باعث جهش ژنتیکی نیز می شوند.
در ادامه به مزایا و معایب قابلمه تفلون می پردازیم.
مزایای استفاده از قابلمه های تفلون
ظروف تفلون برخی ویژگی ها و مزایایی دارد که باعث شده است طرفدارن زیادی داشته باشد این مزایا شامل موارد زیر است:
نچسب بودن
مواد پلیمری که به عنوان رویه سطح ظروف فلزی را می پوشانند باعث می شوند که این ظروف نچسب باشند و مواد غذایی در حین پخت به آن نچسبند. به عبارت دیگر طبخ در این ظروف به خاطر همین قابلیت بسیار راحت است و این ظروف در مقایسه با ظروف نچسب دیگر بالاترین ضریب نچسبی را دارند.
مقاومت بسیار زیاد در برابرحرارت و اسیدها و قلیاها
این دو ویژگی از قابلیت های مهم ظروف تفلون هستند که باعث شده نسبت به ظروف دیگر یک سر و گردن برتری داشته باشند. ضریب اصطکاک کم و عایق الکتریسیته هم از دیگر ویژگی های خوب این ظروف تفلون محسوب می شود.
تغذیه سالم
با استفاده از این ظروف در هنگام پخت و پز به روغن کمتری نیاز است که باعث می شود غذای سالم تری آماده کنید.
شست و شوی راحت ظروف
ظروفی که از ماده تفلون ساخته شده اند، بسیار راحت تر شسته می شوند. البته در نگهداری آن باید دقت کرد. ظروف تفلون عمر طولانی داشته و قابلیت خود را برای مدت زمان طولانی حفظ می کنند. همچنین ظروف تفلون در برابر رطوبت دوام بالایی دارند.
معایبی استفاده از قابلمه های تفلون
مبتلا شدن به بیماری های تنفسی
اگر دمای ظروف تفلون از حد معینی (دمای قابل تحمل ظروف تفلون استاندارد تا دمای 260 درجه است) افزایش یابد، به خاطر تجزیه لایه پوشاننده این ظروف، 15 نوع ذره و بخار سمی آزاد می گردد. دو ماده آن به نام های پلی تترافلوئورواتیلن ( PTFE ) و پرفلورواکتانوئیک اسید ( PFOA ) سمی و سرطان زا بوده و بیماری های تنفسی فراوانی برای انسان ایجاد می کنند. علائم استنشاق این گازها احساس تنگی نفس، خستگی، سردرد، سرفه، تب و لرز و گلودرد است که با سرماخوردگی معمولی اشتباه گرفته می شود.
مبتلا شدن به انواع سرطان
اگر ذرات تفلون از کف ظرف جدا شده و وارد بدن شوند برای سلامتی بسیار مضر هستند. این ذرات در بدن انسان باعث ابتلا به انواع سرطان مانند سرطان سینه، سرطان پروستات و سرطان کبد خواهند شد.
مبتلا به کم خونی
ماده ای به نام کادمیوم که از فلزات سنگین است در تهیه ظروف تفلون استفاده می شود. این ماده به مرور وارد غذا شده و در سنتز هموگلوبین دخالت کرده و منجر به کم خونی می شود. همچنین این ماده باعث کوتاهی قد و ضایعات پوستی می گردد.
آسیب به محیط زیست
وجود این ماده بسیار مقاوم در ظروف تفلون باعث آسیب رسیدن به محیط زیست می شود.
دچار شدن به مسمومیت بارداری و مشکلاتی در نوزادان
همچنین استفاده از ظروف تفلون باعث کم خونی و اختلالات مغزی نوزادان می شود. استفاده از این ظروف در دوران باراداری موجب مسمومیت بارداری و تولد نوزادان با وزن کم خواهد شد.
به طور کلی مشکلات و نگرانی هایی که در استفاده از ظروف تفلون وجود دارد به طور خلاصه در دو مورد زیر خلاصه می شود.
دو مشکل اصلی در استفاده از قابلمه های تفلون
- اثرات حرارت زیاد بر این ظروف که باعث تشکیل مواد سمی در آنها می شود.
- جداشدن ذرّات تفلون از کف ظرف و وارد شدن آنها به بدن که سرطان زا است.
رعایت موارد زیر در استفاده از ظروف تفلون
- خرید ظروف تفلون باعلامت استاندارد
- قبل از استفاده برای اولین بار از این ظروف حتما آن را با آب داغ و مایع ظرفشویی شسته و با روغن مایع آغشته کنید.
- برای تهیه غذاهایی مثل آش و سوپ که نیازی به خاصیت نچسب بودن این ظروف نیست استفاده نکنید.
- غذای بچه‌ها را در تفلون درست نکنید.
- برای شست‌وشوی این ظروف حتماً از ابر یا اسفنج نرم و مایع ظرفشویی استفاده کنید.
- از قاشق‌های چوبی یا تفلون استفاده کنید.
- اصلا از ظروف تفلونی که دچار خراش شدند استفاده نکنید.
- از حرارت دادن ظروف تفلون خالی حتما خودداری کنید.
- ظروف تفلون داغ را بلافاصله بعد از استفاده در داخل آب سرد قرار ندهید. چون ماده پوشاننده سطح ظرف ناپایدار شده، موقع استفاده بعدی وارد مواد غذایی می شود.
نتیجه گیری
حال که با قابلمه تفلون و معایب و مزایای آن آشنا شده اید راحت تر می توانید تصمیم بگیرید که از این ظروف استفاده کنید یا نه. با توجه به این که ظروف تفلون باعث آلودگی محیط زیست و سرطان‌زایی می شوند، اما جالب اینجاست که هنوز هم این ظروف از محبوبترین ظروف آشپزخانه هستند و از پر فروش‌ترین ظروف پخت و پز محسوب می شوند.
جهت اطلاع از تخفیف های سایت دیاناکالا و دریافت کد تخفیف به اینستاگرام و تلگرام ما مراجعه کنید
